Langlaufen is een ski-discipline en daarom moeten we eerst teruggaan naar de tijd waarin en waarom ski’s zijn uitgevonden. De eerste ski’s zijn al meer dan 2000 jaar voor Christus gevonden. Lees hier waar ski’s zijn gevonden, over vermeldingen in schriften en hoe de ski’s naar Europa zijn gekomen. En ontdek waarom een ski ski heet.
Oudste ski gevonden in Zweden
De oudste tot nu toe ontdekte ski werd gevonden in een moeras van het Angermantand bij Hoting in Noord-Zweden. In 1921 werd dit stuk pijnboomhout, dat sterk leek op de rechterhelft van een korte ski, gevonden. De ouderdom werd via onderzoek op stuifmeelkorrels vastgesteld op 4500 jaar. Dit oudste sportartikel wordt bewaard in het skimuseum te Stockholm.
In de jaren hierna werden meer van dit soort vondsten gedaan. Zo werd er in Finland, dicht bij de Zweedse grens, een ski van ca. 2800 jaar oud gevonden. Uit ca. 2000 voor Christus stammen een compleet paar ski’s en een in schepvorm eindigende stok, die in het veen bij Westerbotten werden gevonden. De ski’s waren 204 cm lang en 15 cm breed en gemaakt van vurenhout met een viergaten-binding, zoals dat bij de Siberische ski gebruikelijk is.
Haasje van Rödoy
In de jaren ’30 van de vorige eeuw werden ook afbeeldingen van ski ‘s gevonden. Deze voornamelijk rotstekeningen stonden in het teken van de jachtmagie en bevestigen dat de Lappen gebruik maakten van de ski bij het jagen, waarna de binnentrekkende Germanen dit gereedschap overnamen.
De oudste en bekendste rotstekening was een gravering in een rotswand op het eiland Rödoy voor de Noorse fjordenkust. De afbeelding van dit zogenaamde ‘skihaasje van Rödoy’ werd in 1932 ontdekt. De schatting is dat ze uit 2500 jaar voor Christus stamt, maar dit zou ook 5000 voor Christus kunnen zijn.
De herkomst van de ski
Waarom een ski ski heet
Het woord ski is waarschijnlijk ook van Scandinavische origine en afgeleid van het Zweedse ‘skidh’, wat reephout betekent. De Byzantijnse geschiedschrijver Procopius heeft het in zijn ‘Gothenoorlog’ over Skridhiphinnoi. Dit is de oudste vermelding van het skiën in Europa (550 na Chr.). Met de Skridhfinnen worden de Lappen aangeduid. Zij worden beschouwd als de leermeesters van de Germanen.
Link met sneeuwschoenen
Ook het begrip snësko of snøsko kwam veel voor en is onder andere te vinden in de titel van het wereldberoemde boek van de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen ‘Op sneeuwschoenen door Groenland’.
Van Mongolië naar Noord-Europa en Azië
Zo komen we meteen op de theorie over het Altaigebergte. Deze is afkomstig van Fridtjof Nansen, die wordt beschouwd als de eerste die ski’s voor sportieve doeleinden gebruikte. Volgens zijn theorie is een landstreek bij het Altaigebergte en de Baikalzee het land van oorsprong van de sneeuwschoen (een voorloper van de ski). Dit gebied ligt bij Mongolië. Van hieruit zouden de Fins-Oegrische volken de sneeuwschoen meegenomen hebben naar Noord-Europa en Azië.
Of ook naar Noord-Amerika en Alaska?
De Zwitser Carl J. Luther is het grotendeels met Nansen eens. Hij beweert echter dat de verbreiding niet alleen naar Scandinavië en Noord-Rusland, maar ook via de Beringstraat naar Alaska en Noord-Amerika heeft plaatsgevonden. Dit zou meteen verklaren hoe het komt, dat er in Canada al ski’s gebruikt werden voordat Columbus zijn ontdekkingsreis naar Amerika maakte. Luther vond na lange studies onder één van de talrijke Chinese tekens, één die ‘glijdende’ betekent.
Moerasski in China
Volgens de Zwitserse geleerde Alfred King zouden er in de streek van Cheng-yang in Mantsjoerije al meer dan 1000 jaar v. Chr. ski’s gebruikt zijn. Hij heeft het over ‘zeer lange schoenen’ die door de Mongolen gebruikt werden. In Chinese geschiedenissen over Keizer Yu, die 2000 jaar v. Chr. leefde, wordt gesproken over moerasski ‘s. In dezelfde tijd droegen Mongoolse stammen sneeuwschoenen, die zowel in de sneeuw als op het ijs te gebruiken waren. T’ang-schu schrijft daarover in de ‘Vertellingen over de Geschiedenis van de T’ang Dynastiën (618-907)’ het volgende:
‘In het oosten bevinden zich mensen, die zich voortbewegen op Mu-ma, dat zijn sleden die ze aan de voeten binden, waarmee ze over het ijs lopen. Met kromme stokken zetten ze zich af’.
Het is niet zeker of het ijs hier ook sneeuw kan betekenen, maar in latere geschriften worden ook de Mu-ma’s weer genoemd en daar gaat het zeker over sneeuw. De Latijnse geschiedschrijver Pluvius de Oude, die in de eerste eeuw na Christus leefde, schreef over een mysterieuze volksstam afkomstig uit Oost-Azië die de bijnaam ‘hippopode’ droeg. Dit betekent paardenvoet en zou moeten wijzen op een onbekend voorwerp dat deze mensen onder hun voeten droegen en dat zou lijken op een soort ski.
Is de ski tegelijkertijd op verschillende plaatsen uitgevonden?
Naast geschriften uit China komen er ook berichten uit het Arabische gebied en Perzië. De theorieën van Nansen, Luther, King en Pluvius wijzen dus duidelijk op Mongolië en China als plaats van herkomst van de ski. Anderen noemen Noord-Europa in dit verband. Waarschijnlijk is dat de ski ongeveer tegelijkertijd op verschillende plaatsen is uitgevonden.
Lees verder over de ski-middeleeuwen in Noord-Europa: